menu Home
مقالات

سواستیکا به عنوان نمادی از قدرت، و تاریخ 12000 ساله آن

حسین رضوی | 2020/12/12

سواستیکا[1] (صلیب شکسته) نمادی است که در قرن بیستم توسط یکی از منفورترین مردان دنیا مورد استفاده قرار گرفت؛ نمادی که اکنون یادآور کشتار میلیون‌ها انسان و یکی از مخرب‌ترین جنگهای تاریخ بشری است. اما آدولف هیتلر اولین نفری نبود که از این نماد استفاده می‌کرد. در حقیقت، هزاران سال پیش از او، در میان فرهنگها و کشورهای مختلف به عنوان نمادی مثبت و قدرتمند به کار گرفته می‌شد.

خاستگاه معنوی سواستیکا

برای هندوها و بودایی‌های ساکن هند و دیگر کشورهای آسیایی، به مدت هزاران سال، سواستیکا نماد پراهمیتی بوده و امروزه نیز این نماد به فراوانی در معابد، تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و بر روی جلد کتاب‌ها دیده میشود. همچنین این نماد در یونان باستان و رم استفاده می‌شده و در بقایای شهر باستانی تروا[2]، در 4000 سال پیش نیز کشف شده است. بر اساس شواهد بدست آمده از دست‌سازه‌های باستانی، کاهنان و مردم سلت در دوران باستان نیز از این نماد استفاده می‌نمودند. قبایل شمال اروپا و حتی مسیحیان اولیه نیز از سواستیکا به عنوان یکی از نمادهای خود استفاده می‌کردند، از جمله شوالیه‌های توتُنی[3]؛ حلقه‌ای نظامی در آلمان قرون وسطی که یک گروه کاملاً مذهبی و کاتولیک بودند. اما چرا این نماد اینقدر مهم است و چرا آدولف هیتلر تصمیم به استفاده از آن گرفت؟

سواستیکا، نمادی است که در فرهنگهای زیادی، با معانی مختلف و سبکهای هنری مختلف رسم می‌شود.

روزهای اوج سواستیکا

کلمه “سواستیکا” یک لغت سانسکریت به معنای تندرستی،  خوب زیستن و خوش‌شانسی است. اگر چه در کشورهای مختلف با نامهای متفاوتی شناخته می‌شود؛ “وان[4]” در چین، “مانجی[5]” در ژاپن، “فیلفوت[6]” در انگلستان، “هاکِنکرویتز[7]” در آلمان و “تتراسکلیون[8]” یا “تتراگامادیون[9]” در یونان از نمونه‌های آن می‌باشد.

نقش سواستیکا بر روی موزائیک یک کلیسای دوره بیزانس

درسال 1979، یک پژوهشگر زبان سانسکریت به نام پ.ر. سارکار[10]، با ارائه  معنای ‌‌“پیروزی ابدی” ، به کلمه سواستیکا مفهوم عمیق‌تری داد. او همچنین اعلام کرد همانند هر نمادی، بسته به چگونگی رسم آن سواستیکا نیز می‌تواند معنای مثبت یا منفی داشته باشد. بنابراین در هندوئیسم سواستیکای راست دست که در زیر نشان داده شده است، نمادی از خدای ویشنو[11] و خورشید است، در حالی که سواستیکای چپ دست نمادی از کالی[12] (الهه ویرانی) و جادو است.

دو پهلو بودن معنای نمادها در آداب و سنن باستانی مرسوم است، برای مثال نماد پنتاگرام[13] (ستاره پنج پر)، زمانی که به سمت پایین اشاره می‌کند وجهه‌ای منفی داشته و زمانی که به سمت بالا اشاره می‌کند مثبت در نظر گرفته می‌شود.

نمادشناسی 12000ساله سواستیکا

قدیمی‌ترین سواستیکای کشف شده  در “مزین[14]” اوکراین است، که بر روی پیکره‌ای از جنس عاج  حک شده و به طور شگفت‌انگیزی متعلق به 12000 سال قبل است. یکی از کهن‌ترین تمدن‌های انسانی که در به کار گیری سواستیکا شناخته شده هستند، مربوط به دوره نوسنگی در جنوب اروپاست؛ در منطقه‌ای که امروزه کشورهای صربستان، کرواسی، بوسنی و هرزگوین را در می‌گیرد.این تمدن با نام وینکا شناخته شده و متعلق به 8000 سال قبل است.

الگوی سواستیکا بر روی یک دستبند از جنس استخوان ماموت متعلق به مزین

در آیین بودائی، سواستیکا نماد خوش‌شانسی، سعادت، فراوانی نعمت و جاودانگی است. سواستیکا مستقیماً با بودا ارتباط داشته و می‌توان این نماد را به صورت حک شده بر کف پا و قلب مجسمه‌های بودا یافت. گفته شده این نماد دربرگیرنده ذهن بودا است.

بودای چوبی با گامادین (سواستیکا)

بر روی دیوارهای دخمه‌های مقبره مسیحیان در رم، نماد سواستیکا در کنار کلمه ZOTIKO ZOTIKO به معنای “زندگیِ زندگی” دیده می‌شود.

همچنین می‌توان آن را بر دهانه پنجره‌های اسرارآمیز کلیسای “لالیبِلا راک[15]” در اتیوپی و کلیساهای دیگری در سراسر جهان یافت.

سواستیکا بر روی پنجره کلیسای لالیبلا راک

نشان سواستیکا در فضاهای مذهبی مسیحی به وفور یافت می‌شود

در اساطیر مردم شمال اروپا، گاهی اودین را در حال عبور از آسمان به شکل یک دیسک چرخان  یا سواستیکا به تصویر می‌کشند که از بالا به جهانهای زیرین نگاه می‌کند. در آمریکای شمالی، قبیله ناواهو، سواستیکا را در بین نمادهای خود به کار برده‌اند. در یونان باستان فیثاغورس از سواستیکا با نام “تِتراکتیس[16]” استفاده میکرد و این سمبلی بود که آسمان و زمین را بهم پیوند می‌داد. به این ترتیب که بازوی راست آن به سوی بهشت و بازوی چپ به زمین اشاره می‌کند. همچنین سواستیکا توسط فینیقی‌ها به عنوان نمادی از خورشید مورد استفاده قرار میگرفته است و نشانه‌ای مقدس در دستان راهبگان معابد بود.

چپ: کاسه سامارا در موزه پرگامونِ برلین
راست: کوزه‌ای یافت شده در گورستان باستانی تِرا متعلقه به قرن 8 تا 7 قبل از میلاد

سواستیکا به عنوان نماد خورشید بر روی کتیبه سنگی فنیقی (چپ) و بر روی لباس راهبه اعظم فنیقی (راست)

چگونه و چرا فرهنگ‌ها و کشورهای گوناگونی، در دوره‌های مختلف، از یک نماد و ظاهراً با یک معنی استفاده کرده‌اند؟

تلخ و تاسف‌آور است که نماد زندگی و جاودانگی که برای هزاران سال مقدس شمارده می‌شد، به نمادی از نفرت تبدیل شده است.

سواستیکا در اروپای مدرن و تصاحب آن به دست نازی‌ها

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، سواستیکا در فرهنگ غرب به عنوان نمادی از خوش‌شانسی در کنار شبدر چهارپر و نعل اسب در نظر گرفته می‌شد. سواستیکا بر روی کارتهای تبریک و لوگوی شرکتهای مختلف نقش بسته بود. فنلاند، لاتویا و حتی ایالات متحده از این نشان در مدالهای نظامی رسمی خود استفاده می‌کردند.

پیش از ظهور نازی‌ها گروه‌هایی در آلمان بودند که با ایده‌هایی به ظاهر میهن‌پرستانه به دنبال ثابت کردن برتری نژاد آریایی – نژاد اصیل هندو اروپایی – به عنوان اجداد خود بودند. اما لازم بود تا شواهدی مبنی بر ارتباط آلمانی‌ها و نژاد آریایی به دست آید. در سال 1870 هاینریش اشلیمان[17] باستان‌شناس و سرمایه‌دار آلمانی نماد سواستیکا را در بین بازمانده‌های شهر تروا کشف کرد. از آنجایی که این نشان در بین قبایل ژرمانی نیز رواج داشت، این ملی‌گرایان آلمانی نتیجه گرفتند که یونانی‌ها و در کنار آن مردم آلمان از نوادگان اقوام اولیه هندو-اروپایی هستند.

انجمن تول[18] پس از جنگ جهانی اول و قبل از ظهور حزب نازی با هدف پاکسازی نژاد آلمانی تاسیس شد. این سازمان که از حامیان اولیه حزب نازی بود در نشان خود از سواستیکا استفاده می‌نمود.

از پوسترهای انجمن تول

خود هیتلر معتقد بود این نماد باعث وحدت مردم در جنبش نژاد‌پرستانه او خواهد شد. یک سواستیکای مشکی (صلیب شکسته یا Hakenkreuz به زبان آلمانی) که 45 درجه چرخیده بود، در داخل یک دایره سفید و پس‌زمینه قرمز رنگ به عنوان شکل امروزی شده سواستیکا همراه با رنگهایی که یادآور امپراتوری شکست خورده آلمان بود، به پرچم حزب نازی تبدیل شد.

در کتاب نبرد من هیتلر منحصراً طرح این پرچم را ایده خود دانسته و در آن رنگ قرمز را نماینده ایده اجتماعی جنبش، رنگ سفید نماینده ایده ملی‌گرایانه و سواستیکا را نشان‌دهنده مبارزه به سوی پیروزی نژاد آریایی اعلام کرد. فارق از تعابیری که هیتلر در ذهن داشت، پرچم سواستیکا به حزب نازی ماهیت تصویری داد.

در 15 سپتامبر 1935 در گردهمایی حزب نازی در شهر نورمبرگ[19] قانون پرچم رایش در کنار قوانین نژاد‌پرستانه دیگری مانند منع ازدواج آلمانی‌ها و یهودیان به تصویب رسید. طی این قانون پرچم حزب نازی با علامت سواستیکا به عنوان پرچم ملی آلمان تصویب شد.

گردهمایی نازی‌ها در نورمبرگ

پس از شکست نازی‌ها در جنگ جهانی دوم تمامی کشورهای اروپایی استفاده از پروپاگاندا و نمادهای این حزب از جمله سواستیکا را ممنوع اعلام کردند. امروزه استفاده از این نشانها در آلمان و کشورهای دیگر می‌تواند حتی منجر به زندانی شدن افراد شود.

هر چند در کشورهایی که از پروپاگاندای حزب نازی و حملات آلمان در جنگ جهانی دوم فاصله زیادی داشتند، مانند هند و کشورهای آسیایی، سواستیکا هنوز نماد مقدس و مثبتی به حساب می‌آید.

[1] Swastika

[2] Troy

[3] Teutonic Knights

[4] Wan

[5] Manji

[6] Fylfot

[7] Hakenkreuz

[8] Tetraskelion

[9] Tetragammadion

[10] P.R. Sarkar

[11] Vishnu

[12] Kali

[13] Pentagram

[14] Mezine

[15] Lalibela Rock

[16] TetraKtys

[17] Heinrich Schliemann

[18] The Thule Society

[19] Nuremberg

Written by حسین رضوی

Comments

This post currently has no comments.

Leave a Reply





  • cover play_circle_filled

    01. اپیزود سی‌وپنجم - هزار و یک شب - مقدمه
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    02. اپیزود سی‌وچهارم - افسانه‌های ارمنی - فرش به عرش
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    03. اپیزود سی‌وسوم -افسانه‌های آرتوری- پادشاهی برای امروز و فردا(بخش دوم)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover play_circle_filled

    04. اپیزود سی‌وسوم -افسانه‌های آرتوری- پادشاهی برای امروز و فردا(بخش اول)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    05. اپیزود سی‌ودوم - قصه‌های گریم - از طلا
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    06. اپیزود ویژه -میتوس (14) – اساطیر آفرینش در مصر (2)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover play_circle_filled

    07. اپیزود سی‌و‌یکم - افسانه‌های بومیان آمریکا - عاشقانه‌هایی در کنار آتش
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    08. اپیزود ویژه -میتوس (13) - اساطیر آفرینش در مصر (1)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    09. اپیزود سی‌ام - اساطیر یونان - پسری که زنده ماند (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover

    10. اپیزود سی‌ام - اساطیر یونان - پسری که زنده ماند (بخش اول)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    11. اپیزود ویژه -میتوس (12) - منابع اساطیر مصر
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    12. اپیزود بیست‌ونهم - اساطیر چین - جیرجیرک طلایی (بخش دوم)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    13. اپیزود بیست و هشتم - افسانه‌های اسلاوی - مرگ سه بار در می‌زند (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover

    14. اپیزود بیست و هشتم - افسانه‌های اسلاوی-مرگ سه بار در می‌زند (1)
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover

    15. اپیزود بیست و هفتم - اساطیر هندو - از آتش و آب
    حسین رضوی

    file_download
  • cover

    16. اپیزود بیست‌ و ششم (بخش دوم)- اساطیر یونان - فرار بزرگ
    حسین رضوی

    file_download
  • cover

    17. اپیزود بیست‌ و ششم (بخش اول)- اساطیر یونان - فرار بزرگ
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    18. اپیزود ویژه -میتوس (10) – جادو و شمنیزم در فرهنگ نورس
    حسین رضوی

    add_shopping_cart
  • cover play_circle_filled

    19. اپیزود بیست‌ و پنجم – افسانه‌های ژاپن – کُوایْدان
    حسین رضوی

    file_download
  • cover

    20. اپیزود بیست و چهارم - اساطیر نورس - خدایی برای نپرستیدن (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    21. اپیزود بیست و چهارم – اساطیر نورس – خدایی برای نپرستیدن (بخش اول)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    22. اپیزود بیست و سوم - از سنگ و یخ
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    23. اپیزود ویژه -میتوس (7) - بخشهای وجود انسان در فرهنگ کهن نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    24. اپیزود بیست و دوم - اساطیر یونان - جیسون و آرگوناتها (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    25. اپیزود ویژه -میتوس (6) - سرنوشت و اخلاقیات نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    26. اپیزود بیست و یکم - افسانه‌های کره - سه داستان
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    27. اپیزود بیستم - حماسه گیل‌گمش - تجربه گیل‌گمش (بخش چهارم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    28. اپیزود بیستم - حماسه گیل‌گمش - تجربه گیل‌گمش (بخش سوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    29. اپیزود بیستم - حماسه گیل‌گمش - داستانِ داستان‌ها (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    30. اپیزود بیستم - حماسه گیل‌گمش - داستانِ داستان‌ها (بخش اول)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    31. اپیزود ویژه -میتوس (5) - جهان شناسی اساطیر نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    32. اپیزود نوزدهم - افسانه های آرتوری - ریش سفید (بخش دوم)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    33. اپیزود نوزدهم - افسانه های آرتوری - ریش سفید (بخش اول)
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    34. اپیزود ویژه -میتوس (4) - موجودات اساطیری نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    35. اپیزود هجدهم - اساطیر آزتک - پنجمین خورشید
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    36. اپیزود ویژه - میتوس (3) - ادامه خدایان نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    37. اپیزود هفدهم-اساطیر مصر-چشم در برابر چشم
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    38. اپیزود ویژه - میتوس (2) - خدایان نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    39. اپیزود شانزدهم-اساطیر یونان-بالا، بالا، بالاتر
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    40. اپیزود ویژه - میتوس (قسمت اول) - مقدمه ای بر اساطیر نورس
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    41. اپیزود پانزدهم - اساطیر نورس - چشمان کاملا بسته
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    42. اپیزود چهاردهم – قصه های گریم – گربه چکمه پوش
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    43. اپیزود سیزدهم- اساطیر چین - پادشاه میمونها
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    44. اپیزود دوازدهم - اساطیر یونان - طلای دست ساز
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    45. اپیزود یازدهم - اساطیر آفریقایی - قصه باف
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    46. اپیزود دهم - افسانه های سلتی - از جهانی دیگر
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    47. اپیزود نهم - اساطیربین النهرین - ویژه بهار
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    48. اپیزود هشتم-اساطیر هندو-غول
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    49. اپیزود ششم (بخش دوم) - اساطیر یونان - دوازده خوان هرکول
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    50. اپیزود ششم (بخش اول) - اساطیر یونان - دوازده خوان هرکول
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    51. اپیزود پنجم - اساطیر مصر - نامم را بگو
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    52. اپیزود چهارم-اساطیر نورس-...اینک آخرالزمان

    file_download
  • cover play_circle_filled

    53. مینی اپیزود سوم - خدای پادکست
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    54. اپیزود سوم - افسانه های بومیان آمریکا - داستانهایی از کنار آتش
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    55. مینی اپیزود دوم - انسان در پنج پرده
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    56. اپیزود دوم - اولین قربانی
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    57. مینی اپیزود اول - شجره نامه خیلی خیلی کوتاه خدایان یونان
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    58. اپیزود اول - پدران، پسران و یک مادر
    حسین رضوی

    file_download
  • cover play_circle_filled

    اپیزود چهل‌وچهارم – هزار و یک شب(4) – دوستان ، دزدان، دخمه‌ها
    حسین رضوی

play_arrow skip_previous skip_next volume_down
playlist_play